با توجه به فرارسیدن هفته پدافند غیر عامل (5 لغایت 12 آبان ماه) و به منظور گرامی داشت این ایام، روابط عمومی دانشگاه فردوسی مشهد مصاحبه ای با دکتر مصطفی قلی زاده، جانشین دبیر کمیته پدافند غیر عامل دانشگاه و مسئول امور ایمنی آزمایشگاه های دانشگاه و رئیس کمیته مدیریت ایمنی و بحران دانشگاه سبز، انجام داده است که در ادامه می خوانید:
دکتر مصطفی قلی زاده در خصوص پیدایش پدافندغیرعامل اینگونه توضیح داد:
می‌توان ادعا نمود که قدمت پدافند غیر عامل به قدمت تمدن بشری باز می‌گردد لیکن این موضوع برای نسل های بشر به صورت تلاش آنها برای حراست و مراقبت در برابر دشمنان طبیعی و انسانی نمایان شده است و در طول تاریخ همواره تمهیداتی را برای در امان ماندن از این حوادث مد نظر داشته است . برج و باروهای حفاظتی شهر‌ها، قلعه‌ها و حصارها نمونه‌های بارزی در این خصوص می‌باشند.
جانشین دبیر کمیته پدافند غیر عامل دانشگاه ادامه داد:
پدافند در مفهوم کلی، دفاع، خنثی کردن و یا کاهش تاثیرات در مقابل کلمه آفند به معنی هجوم و حمله بوده، پدافند به دو بخش تقسیم می‌شود: پدافند عامل و پدافند غیرعامل
پدافند در معنای لغوی مترادف با دفاع است، دفاع نیز بر دو قسم است دفاع عامل و دفاع غیر عامل. دفاع عامل مبتنی بر فعالیت نیروهای مسلح و متکی بر تسلیحات و تجهیزات نظامی می‌باشد.
پدافند غیرعامل به مجموعه اقدام های دفاعی غیرمسلحانه گفته می شود که موجب افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب پذیری، تداوم فعالیت های ضروری، ارتقای پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در برابر تهدید و اقدامات خصمانه دشمن می شود.
وی در خصوص انواع تهدیداتی که مردم و کشور را مورد حمله قرار داده است گفت:
شیوه دشمنان برای ضربه زدن به مردم و کشور تغییر پیدا کرده و از بخش نظامی به حوزه های فرهنگی، اقتصادی، سایبری (اینترنتی و شبکه) انتقال یافته است. با اشراف کامل امنیتی و نظامی ایران بر مناطق مرزی و بیرون از مرزها امروز دشمن از طریق نظامی و تروریسم آشکار قادر به آسیب زدن به کشور و مردم نیست و به همین دلیل آنها شیوه های غیرمستقیم و پنهانی را برای حمله و تهدید انتخاب کرده اند. تهدیدهای نوین دشمن با محوریت انسان و فناوری انسان دارای تفکر بوده و فناوری نیز هر روز در حال تغییر و پیشرفت است بنابراین این نوع تهدیدها هر روز پیچیده تر شده و شناسایی و مقابله با آنها نیز به همین نسبت سخت تر از تهدیدهای قدیمی و کلاسیک است.
دکتر قلی زاده اقدامات لازم در زمینه مقابله با دشمن را اینگونه شرح داد:
مجموعه کارهای ما برای دفع خطر دشمن باید منجر به افزایش پایداری و بازدارندگی و تداوم فعالیت های مهم و حیاتی باشد به معنای آن که تهدیدها منجر به اختلال در زندگی شهروندان و خدمات رسانی به آنها نشود.
دشمن در تلاش برای تغییر افکار، باورها و رفتارها و ساختارهای سبک زندگی ایرانیان است. این موارد استراتژی دشمن برای غلبه بر مردم ایران و نفوذ و تسلط بر کشور است.
نباید خیال کنیم که در زمان صلح مورد تهدید و آسیب دشمن واقع نمی شویم بلکه امروز دشمن با هجوم سایبری در کنار تهاجم فرهنگی و اقتصادی و همچنین اتخاذ حمله های بیولوژیکی مانند: آلوده کردن آب، غذا و خاک و هوا و انتشار بیماری ها در تلاش برای آسیب زدن به ما است
ریشه بحث‌های پدافند غیر عامل به نیازهای انسان برای زندگی بر می‌گردد، با مروری بر هرم نیازهای انسانی، نقش بسیار مهم خواسته ایمنی و امنیت آشکارمی شود. پدافند غیر عامل به منظور تامین ایمنی و امنیت انسان در برابر پتانسیل‌های بروز خطر، می‌باشد. ازطرفی دیگر پدافند غیر عامل را می‌توان از زاویه مدیریت بحران مورد تحلیل قرار داد، در این صورت شناسایی پتانسیل‌های بحران خیزی، نحوه مدیریت و کنترل بحران به عنوان ورودی های سیستم‌های پدافند غیر عامل شناخته می‌شوند.
همچنین پدافند غیر عامل را از زاویه دید آسیب پذیری نیز مورد بررسی قرار می دهند،که در این صورت شناخت جایگاه هایی که به عنوان نقطه ضعف سیستم می‌باشند، به عنوان ورودی های سیستم بوده. ضلع دیگر مباحث پدافند غیر عامل بحث های ایجاد ایمنی و امنیت عمومی می‌باشد که به صورت آموزش و همکاری همگانی تبلور می‌یابد در این راستا همکاری مردم با نهادهای اجرایی سهم به سزایی در شکست نقشه های دشمنان خواهد داشت.
به خصوص قشر دانشگاهی و فرهیخته جامعه که باید الگویی برای سایر اقشار جامعه باشنددر راستای آشنایی با مبانی پدافند غیرعامل و نهادینه نمودن آن در زندگی شخصی می توانند گام موثری درجهت ناکام گذاشتن توطئه های دشمنان بردارند، و با نشر فرهنگ پدافند غیرعامل در جامعه از آسیب پذیری آن جلوگیری خواهد شد.در نتیجه درفضای امن ایجاد شده آسایش عمومی را برای تمام اقشار به ارمغان خواهد آورد.
دکتر قلی زاده در خصوص اهداف پدافند غیرعامل به این شرح توضیح داد:
درحال حاضر عمده‌ترین هدف پدافند غیرعامل، ایمن سازی و کاهش آسیب‌‌پذیری زیرساخت‌های مورد نیاز مردم است تا بتدریج شرایطی را برای امنیت ایجاد نماید. اینگونه اقدامات مهم در اکثر کشورهای دنیا یا انجام شده و یا در حال اقدام است. این اقدامات اگر به صورت یک برنامه ریزی و با طراحی در توسعه کشور (توسعه پایدار) نهادینه شود، خود‌به‌خود بسیاری از زیر ساخت‌هایی که ایجاد می‌شود، در ذات خود ایمنی خواهند داشت. برای مثال یکی از توطئه های دشمنان درحال حاضر شیوع ویروس کروناست که تمام مردم جهان را به خود مشغول کرده و مسئولان و سیاستمداران کشورها را درجهت حل این معضل با مشکل جدی مواجه کرده است. چنانچه همکاری فرهنگی مردم با نهادهای اجرایی نباشد ویروس کرونا به شدت همه گیر شده و تلفات انسانی زیادی خواهد گرفت که یکی ازسرمایه های ارزشمند هر کشوری نیروی انسانی است که باید در حفظ و امنیت و سلامت آنها نهایت سعی و تلاش صورت بگیرد.
امروز اگر به صحبت ها و راهکارهای ستاد کرونای کشور توجه کنیم و از سفرهای غیر ضروری پرهیز نموده ضمن استفاده ازماسک و شستن مداوم دست ها در جامعه فاصله گذاری اجتماعی را رعایت کنیم با حول قوه الهی موفق به شکست کرونا خواهیم شد.
اهداف پدافند غیرعامل:
- کاهش قابلیت و توانایی سامانه‌های شناسایی، هدف یابی و دقت هدف‌گیری تسلیحات آفندی دشمن.
- بالا بردن قابلیت بقا، استمرار عملیات و فعالیت‌های حیاتی و خدمات رسانی مراکز حیاتی، حساس و مهم کشور در شرایط وقوع تهدید، بحران و جنگ.
- تقلیل آسیب پذیری و کاهش خسارت و صدمات تاسیسات، تجهیزات و نیروی انسانی مراکز حیاتی، حساس و مهم کشور در برابر تهدیدات و عملیات دشمن.
- سلب آزادی و ابتکار عمل از دشمن.
- صرفه جوئی در هزینه‌های تسلیحاتی و نیروی انسانی.
- فریب و تحمیل هزینه بیشتر به دشمن و تقویت بازدارندگی.
- افزایش آستانه مقاومت مردم و نیروی خودی در برابر تهاجمات دشمن.
- حفظ روحیه و انسجام وحدت ملی و حفظ سرمایه‌های ملی کشور.
- حفظ تمامیت ارضی، امنیت ملی و استقلال کشور.
- ارتقا فرهنگ عمومی و آشنایی با اصول پدافند غیرعامل
اهداف فرهنگی پدافند غیر عامل
از طرفی دشمن با تغییر افکار، آرمان‌ها و اختلال در سبک زندگی به مردم ایران لطمه می‌زند. همچنین باید دانست که جنگ نرم فرهنگی موجب تغییر سبک زندگی مردم می‌شودمثل شرایطی که در بدو موجودیت ویروس کرونا در ایران و سایر نقاط جهان رخ داده است ورویکرد الکترونیکی حاکم بر زندگی مردم رواج یافت وبا رواج آن تهدیدات این حوزه در زندگی انسانها سایه افکند.می توان گفت: این تهدیدات برای مثال شبکه‌های مجازی هم تهدید و هم فرصت هستند اما باید نکات مثبت و منفی آنها را پیدا کنیم تا دچار ضربه دشمن ناخوانده نشویم و امنیت مان به خطر نیافتد.