مراسم روز بزرگداشت حافظ در روز دوشنبه 20 مهرماه
1394 به همّت قطب علمی فردوسی در تالار شریعتی دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار
شد.
در این مراسم که استادان، دانشجویان و علاقه‌مندان زبان و ادبیّات فارسی حضور
داشتند، دکتر نعمت‌الله فاضلی، فرهنگ‌شناس، جامعه‌نگر و استاد پژوهشگاه علوم
انسانی، سخنرانی خود را با عنوان «حافظ و مسئلة فرهنگ در ایران معاصر» ایراد کرد.
در ابتدای این مراسم، دکتر محمّد جعفر یاحقی، مدیر قطب علمی
فردوسی و شاهنامه، ضمن سپاسگزاری از دکتر فاضلی که دعوت قطب علمی را پذیرفته بود،
دربارة انتخاب این روز به عنوان روز بزرگداشت حافظ گفت: « انتخاب 20 مهرماه به
عنوان روز بزرگداشت حافظ، دلیل خاصی ندارد. فقط از این جهت این روز را برگزیده اند
که حافظ، شاعر «مهر» و نشانه‌های مهر و مهربانی در کلام او بسیار برجسته است. از
سوی دیگر، حافظ با جان و روح مردم آمیخته شده است و نمرة او به خاطر نفوذ در قلب‌ها،
20 است. به این جهت 20 مهرماه برای بزرگداشت نام حافظ انتخاب شده است. دفاع از اندیشه‌های مهرورزانة او که
جهان امروز سخت بدان نیازمند است، وظیفه این نوع بزرگداشتهاست. با این حال دکتر فاضلی از چشم‌انداز تازه‌ای حافظ را به ما
معرّفی خواهند کرد.»
در ادامه، دکتر نعمت‌الله فاضلی، سخنرانی خود با این پرسش
آغاز کرد که چه نسبتی بین حافظ و دنیای
تجدّد وجود دارد؟ چه دلیلی هست که از میان شاعران کلاسیک، حافظ اینهمه مورد اقبال
مردم واقع شده است و در دنیای امروز با مشخصه های مدرنیته، عقلانیّت، اسطوره‌زدایی،
انسان‌مداری، تکنولوژی، شهرنشینی چگونه است که ما با رضایت آشکار و پنهان مردم از
متن حافظ مواجه هستیم؟
دکتر فاضلی، حافظ را در سه چهره : «حافظ شاعر»، «حافظ
متفکّر» و «حافظ فرهنگی» بررسی کرد. از این میان، حافظ فرهنگی، به نظر ایشان حافظی
است که ما به آن نیاز داریم. حافظی که فرهنگ است، فکر نیست. حافظی که به نوعی با
ویژگی‌های اصلی یک دوره از تاریخ پیوند خورده است، نه حافظی که فکر سازمان‌یافته
دارد. چنین حافظی، کلیّتی است در معنا. او سخن نمی‌گوید، سخن‌گفتن سخن‌گویان را
نمایان می‌کند. او در حال و هوای همگانی هستی یک جامعه سخن می‌گوید. شعر حافظ از
چنین منظری، تاریخ تأمّل انسان است.
دکتر فاضلی در ادامه به این نکته پرداخت که شعر حافظ می‌تواند
کلاس آموزش خلّاقیّت باشد که همگان در سطوح مختلف به آن دست یابند و آن را تجربه
کنند. انسان شهر نشین معاصر نیازمند بازاندیشی در زندگی روزمرّة خود است و هرچه
این بازاندیشی بیشتر باشد، خلّاقیّت انسان بالاتر می‌رود. شعر حافظ، تلاش انسان
معاصر است برای رسیدن به یک فردیّت متعالی، شعر حافظ از آن رو برای شهروند امروز
ایرانی دلپذیر است که به جای اینکه در باره او قضاوت کند حق انتخاب را برای او
محفوظ نگه می دارد.
در پایان این مراسم، حاضران پرسش‌های خود را دربارة شعر
حافظ و فرهنگ معاصر مطرح کردند که دکتر فاضلی به کوتاهی به این پرسش‌ها پاسخ
دادند.