تاریخچه:
آزمایشگاه مرکزی در سال ۱۳۸۳ با آوردن دستگاه SEM و TEM تأسیس شد و به علت آماده نبودن ساختمان فعلی کار خود را در زیرزمین دانشکده علوم آغاز کرد و بعد از تکمیل شدن ساختمان به آن نقلمکان کرد .
بخشهای آزمایشگاه مرکزی:
آزمایشگاه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد دارای چندین بخش بوده که تجهیزات مختلفی را در خود جایداده است. این بخشها و تجهیزات عبارتند از:
- بخش آمادهسازی بیولوژی :
قسمت آمادهسازی آن شامل فریزدرایر , هود میکروبی و پخت رزین برای نگهداری نمونه است.
- بخش بیولوژی و رامان :
قسمت بیولوژی بر روی میکروبها ،باکتریها،برگ،دانه،گرده و هر نمونه زیستی پژوهش میکند این بخش توانایی برش نمونه در ابعاد بسیار ریز را دارد که یکی از روشهای متداول بیناب نگاری، طیفسنجی رامان است که مدهای چرخشی، ارتعاشی، و دیگر مدهای فرکانسی کوتاه در یک سیستم را مطالعه میکند.
- دستگاه ICP (پلاسمای جفت شده القایی):
پلاسما جفت شده القایی، پلاسما در این دستگاه بهواسطه میدان الکترومغناطیسی شدید و فشار بالا دمای ۱۰۰۰۰ درجه سانتی گراد میرسد لازم به ذکر است سطح خورشید 6000 هزار درجه سانتی گراد دما دارد و هر مولکولی که در این فضا قرار گیرد دیگر مولکول باقی نمیماند و به اتم تبدیل میشود .کار این دستگاه تشخیص عناصر یک ماده و همچنین غلظت ماده در میتواند تشخیص دهد و استاندارد آن را برآورد میکند.
- دستگاه XRD :
این دستگاه با اشعه ایکس کار میکند و عملکرد آن کریستال گرافی است که اشعه ایکس با زاویههای مختلف به کریستال تابیده میشود و همچنین در این دستگاه آشکارسازی وجود دارد که در حال چرخش است و نور عبوری از بلوره را جذب میکند. حساسیت بالای آشکارساز این دستگاه باعث میشود عملیات انجامشده در نیم ساعت به پایان رسد ولی درحالیکه در دستگاه دیگر این عملیات زمان بیشتری صرف میکند همچنین این دستگاه دارای کورهای است که تا دمای ۱۶۰۰ درجه میتواند کریستال را گرم کند و تغییرات آن را در فازهای مختلف بررسی کنید.
- بخش آمادهسازی عمومی
این بخش مجهز به دستگاههایی مانند سانتریفیوژ ،آون خلا ،فردرایر ، سختی سنج، هود شیمیایی و دستگاه سایش است.
- بخش آمادهسازی SEM :
مجهز به دستگاه پولیشر بوده و که قبل از ورود نمونه به میکروسکپ الکترونیکی باید سطح آن صاف گردیده و با دستگاههای پوشش دهی مس ، کادمیوم و طلا آماده شود تا بتواند الکترون با سطح برخورد کند
- میکروسکپ SEM:
در میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) یک پرتو الکترونی به نمونه میتابد. تصویر گرفتن از سطوح در بزرگنمایی 10 تا 100،000 برابر باقدرت تفکیک در حد 3 تا 100 نانومتر (بسته به نمونه) انجام میپذیرد.
- میکروسکپ AFM :
این میکروسکوپ، با استفاده از سوزنی بسیار تیز که در حالت ایده آل در نوک آن تنها یک اتم جای میگیرد، خواصی از نمونههای مورد آنالیز را بهصورت غیرمستقیم، ارائه میدهد.
- میکروسکپ TEM:
نوعی میکروسکوپ الکترونی است که در آن پرتویی از الکترونها از یک نمونه فوقالعاده نازک عبور میکند و در اثر تعامل الکترونهای عبوری با نمونه ، تصویر تشکیل میشود. سپس تصویر بر روی یک ابزار تصویرساز مانند یک صفحهنمایش فلورسنت، یا یکلایه از فیلم عکاسی متمرکز و بزرگنمایی شده، یا توسط یک سنسور مانند یک دستگاه بارجفت شده که نوعی حسگر تصویربرداری میباشد آشکار میگردد.
_ از دیگر دستگاههای این آزمایشگاه :
- دستگاه HPLC (کارماتوگرافی مایع)
- دستگاه هدایتسنج محلولها(Conductivity meter)
- آسیاب گلولهای ماهوارهای
- خشککن سرمایشی
- هموژنایزر التراسونیک پروبی
- Gas Chromatography
- کروماتوگرافی گازی-طیفسنج جرمی
- مانت گرم
- دستگاه پوشش دهی مس
- هات پلیت استیرر
- شیکر ( Incubated Shaker)
- انکوباتور
- ترازو
- استرئو میکروسکوپ
- میکروسکوپ نوری تحقیقاتی
- سانتریفوژ 2
- حمام آبی (بن ماری)
- PHP meter
- دیمپلر
- جت پولیشر
- تهیهکننده آب دیونیزه
- آسیاب
- چاقوساز
- دستگاه پتانسیو استات/ گالوانواستات
- تریمر
- التراسونیک
- آون تحت خلا
- دستگاه پوششدهنده طلا
- دستگاه پوششدهنده کربن
- اولترا میکروترم Ultracut R
خدمات :
خدمات این آزمایشگاه عام بوده و حتی از کشورهای دیگر مراجعهکننده دارد. در حال حاضر بیشترین خدمات به اساتید ،دانشجویان، صنایع و دانشگاههای دیگر داده میشود. در این آزمایشگاه کارشناسانی جهت تعمیر و نگهداری دستگاهها حضور دارند که تعمیر تجهیزات آزمایشگاهی سایر دانشگاهها و صنایع را انجام میدهند.
دستاوردها :
پس از تأسیس ستاد نانو در ایران شبکه آزمایشگاهی راهاندازی شد که بر اساس فعالیتهای هر واحد رتبهبندی صورت میگیرد. در سال گذشته این آزمایشگاه در بخش رابطین بین 235 واحد موفق به دریافت رتبه دوازدهم شد.
کسب رتبه اول : شبکه آزمایشگاهی فناوری نانو در سال 1384
کسب رتبه اول : اولین جشنواره برترینهای فناوری نانو در سال 1385
کسب رتبه سوم : دومین جشنواره برترینهای فناوری نانو در سال 1386
کسب رتبه سوم: سومین ارزیابی عملکرد آزمایشگاههای عضو شبکه آزمایشگاهی فناوری نانو در ششماهه اول سال 1385
کسب مقام کارشناس برتر : شبکه آزمایشگاهی فناوری نانو در اولین،دومین،چهارمین،پنجمین و ششمین دورههای ارزیابی عملکرد آزمایشگاهی شبکه.
اطلاعات تماس آزمایشگاه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد
آدرس:
مشهد- بلوار وکیلآباد- خیابان باهنر -ورودی غربی دانشگاه فردوسی مشهد- خیابان پژوهش-خیابان ورزش - ساختمان پژوهشکده ها -آزمایشگاه مرکزی
تلفن: 05138804385 تا 95
نمابر: 05138804393
گزارشگران: زینب خاوری، سحر رضا پور