به گزارش روابط عمومی دانشگاه فردوسی مشهد، سومین نشست از سلسله نشستهای بررسی موانع عملیاتی شدن اقتصاد مقاومتی 14 اسفندماه 1397 با مشارکت گروه اقتصاد اسلامی پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی و انجمن علمی دانشجویی اقتصاد، در محل دانشکده علوم اداری و اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد.
در این نشست، دکتر سید سعید ملک الساداتی عضو هیئتعلمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد، به موضوع اقتصاد سیاسی بودجهریزی عمرانی کشور پرداخت. علت انتخاب موضوع این بود که اقتصاد سیاسی در تخصیص بودجههای عمرانی مؤثر هستند و تخصیص غیر بهینه منابع ناشی از ساختارهای تصمیمگیری و سیاسی، باعث اتلاف منابع ملی شده است که با بند 16 سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی در تضاد است.
دکتر ملک الساداتی، بهعنوان پژوهشگر این حوزه مهم، با تبیین انواع مختلف کالاها، به تعریف منبع مشاع پرداخته و آن را کالایی تفکیکناپذیر و رقابتپذیر تعریف نمود. سپس بودجههای عمرانی را بهعنوان کالای مشاعی دانسته که بر سر جذب آن، رقابت، صورت میگیرد و عوامل مختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را در این رقابت مؤثر دانست.
وی به تبیین نهادهای تأثیرگذار پرداخت و منظور از نهاد را قواعد بازی دانست. قواعدی که حاکم بر تأمین منابع بودجه (میزان فدرالیزم مالی و درجه آن) است. وی به حالات تصمیمگیری و تخصیص بودجه پرداخت و گفت بودجه هم میتواند متمرکز باشد و هم غیرمتمرکز. بودجه هم میتواند در مرکز برایش تصمیم گرفته شود و هم بودجه در استان برایش تصمیم گرفته شود که این نوع تصمیمگیری است. تخصیص هم تمرکز و غیرمتمرکز دارد. مثلاً کارشناسی تخصیص بهصورت متمرکز باشد (برنامهریزی مرکز) و حالت دیگر این است که نمایندگان مردم هستند که از طرف مردم، به مرکز، مشکلات منطقه را میگویند و بر اساس آن منابع را به سمت خود هدایت میکنند. این حالات تصمیمگیری و تخصیص چهار حالت دارند. بودجهریزی متمرکز و تخصیص متمرکز، بودجهریزی متمرکز و تخصیص غیرمتمرکز، بودجهریزی غیرمتمرکز و تخصیص متمرکز و نیز بودجهریزی غیرمتمرکز و تخصیص غیرمتمرکز. وی مشکل منبع مشاع را در بودجهریزی متمرکز و توزیع غیرمتمرکز، بیشتر دانست زیرا از منبع تفکیکناپذیر و رقابتپذیر، منابع به سمت مناطق نمایندگانی پیش میرود که قدرت لابی بیشتری دارند.
وی معتقد است دموکراسی در سیاست، «کار آیی» و در اقتصاد، «ناکارایی» ایجاد میکند. هر چه آدمهای تصمیم گیر بیشتر باشد، کارایی اقتصادی کمتر میشود. مباحث «انتخاب عمومی» اساساً به این موضوعات میپردازد. وی راهکار موجود را اصلاح نظام تصمیمگیری و تخصیص به سمت منافع ملی و اولویتدار کردن پروژهها میداند که باید با کمترین هزینه، به بهینه شدن تخصیصها منجر شود.
در ادامه، دکتر سید سعید ملک السادات، انتخابات مجلس بهصورت استانی را در صورتی موفق میداند که الزامات آن همچون فدرالیزه کردن مالی و وجود کارشناسان مؤثر رعایت کند در غیر این صورت، مشکلی حل نخواهد شد ضمن اینکه ممکن است مشارکت مردمی و پاسخگویی را هم کم کند. الان اشکالات این طرح هنوز هست و صدای مردم محروم کمتر شنیده میشود. راه دیگر اینکه مجلس دومی داشته باشند که باید نقش شوراها این باشد ولی در حال حاضر مدیریت واحد شهری وجود ندارد. در پایان سخنرانی ایشان که با استقبال خوبی مواجه شده بود، حاضرین در جلسه به بیان نکات و سؤالات خود پرداختند و دکتر ملک الساداتی پاسخ دادند. قبل از آغاز این نشست دکتر وحید ارشدی عضو هیئتعلمی پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی به تشریح جلسات قبل و چشمانداز آینده جلسات پرداخت.